?قیمت‌ها سر رفت؛ بازار لبنیات شیر تو شیر شد
?این روزها افزایش قیمت شیر و لبنیات به یکی از دغدغه‌های مردم در شرایطی که کرونا و سایر عوامل، پشت اقتصاد را به خاک مالیده، تبدیل شده است.
تا جایی که همه ما می‌دانیم، آب را باید مایه حیات دانست اما مایع سفید رنگ دیگری را سراغ داریم که اگر چه نمی‌تواند جای آب را برای‌مان پر کند ولی طاقت نداریم جالی خالی آن را نیز سبد خانوارمان ببینیم. این روزها گوش دادن به قصه پرغصه شیر، مخاطبی از جنس «برادران شیردل» می‌خواهد تا بتوانی پایان این قصه را با شمشیری که در دست داری، رقم بزنی و بر بی‌سامانی‌ها خاتمه دهی.
?نسل‌های نه چندان دور، هنوز ایستادن در صف‌های طولانی شیر را به خاطر دارند اما امروز خبری از آن صف‌های طولانی نیست ولی در عوض صف شیرها و سایر لبنیات در فروشگاه‌ها، طولانی شده و کمتر کسی حاضر است علی‌رغم ضرورت مصرف لبنیات، نیم‌نگاهی به آن بیندازد. حتی باور نداریم که روزی روباهی با هزار دوز و کلک قصد به چنگ آوردن پنیر از منقار کلاغ بخت برگشته را داشت.
?سرانجام پس از ماه‌ها کش و قوس، انجمن فرآورده‌های لبنی کشور اعلام کرد که شیر و لبنیات فعلاً از قیمت‌گذاری دستوری خارج شده و این یعنی رسیدن به توافق غیررسمی در نظام عرضه و تقاضا. خارج شدن قیمت شیر از قیمت‌گذاری دستوری می‌تواند زمینه را برای ایجاد فضای رقابتی بین شرکت‌هایی که در حوزه لبنیات فعالیت می‌کنند، فراهم کند، حال باید دید اوضاع شیر سر و سامان خواهد گرفت یا نه.
?کمبود نهاده‌های دامی؛ اولین حلقه معیوب
?سئوال اینجاست، داستان غم پنهانی شیر به عنوان شاه‌شیر اصلی لبنیات از کجا شروع شد و چرا امروز سبد خانوارها از شیر خالی و یا کمرنگ شده است. اولین حلقه معیوب این زنجیره پروتئینی مربوط به کمبود نهاده‌های دامی است که باعث شده تا دامداران در تامین شیر خام با مشکلات زیادی مواجه شوند و همین چرخه معیوب تداوم پیدا کرده و در آخرین زنجیره، گریبان مصرف‌کننده را می‌گیرد.
?صحبت‌های اخیر نایب‌رئیس انجمن حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان استان زنجان نیز حاکی از آن است که وقتی دامداران، علوفه را به سختی و با هزینه‌های سرسام‌آور تهیه می‌کنند، نباید انتظار داشته باشیم محصول نهایی که همان لبنیات و حتی خود شیر است، دچار نوسان قیمت و یا بهتر بگوییم افزایش قیمت نشود، این در حالی است که دود این نوسان در نهایت به چشم مصرف‌کننده می‌رود.
?دامداران به عنوان اولین حلقه محصول نهایی لبنیات، امروز با مشکلات عدیده‌ای چون کمبود علوفه بر اثر خشکسالی، افزایش قیمت نهاده‌های دامی، بالا رفتن هزینه پرورش دام و … مواجه هستند و به نظر می‌رسد برای اینکه بتوان بخشی از این دغدغه‌ها را کمرنگ کرد، باید به اتخاذ راهکارهایی چون واردات علوفه خشبی روی آورد، راهکاری که بدون مشکل نبوده و خود، آغاز دغدغه دیگری است.
?صنایع لبنی در آستانه ورشکستگی
?دامداران را با مشکلات‌شان تنها گذاشته و به سراغ دغدغه‌مندان دیگری در حوزه لبنیات می‌رویم. این روزها فعالان صنایع لبنی نیز دل خوشی از شیر ندارند. از آخرین اظهارنظرهای انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی کشور چنین برمی‌آید که بلاتکلیفی در قیمت‌گذاری محصولات لبنی، واحدهای تولیدی را به ورشکستگی کشانده است و این مهم را امروز می‌توان در پر شدن یخچال فروشگاه‌های بزرگ و خالی نشدن آن دید.
?اواسط تیرماه امسال بود که شورای قیمت‌گذاری محصولات استراتژیک، قیمت هر کیلوگرم شیرخام را ۶۴۰۰ تومان اعلام کرد اما این مصوبه تکلیفی برای خرید شیرخام از تولیدکنندگان محصولات لبنی به وجود نیاورد که در این خصوص یکی از کارشناسان حوزه تولید محصولات لبنی در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها اعلام کرده بود که این قیمت نمی‌تواند برای کارخانه‌های لبنیاتی تکلیف ایجاد کند.
?استنباط همه ما از این اظهارنظر، این است که اگر قرار باشد تولیدکنندگان محصولات لبنی، شیر را به قیمت ۶۴۰۰ تومان بخرند، قیمت محصولات لبنی نیز باید افزایش یابد. آنچه که ما از این مصوبه متصور هستیم، این است که تکلیف دامداران در این خصوص برای فروش شیر خام روشن شده اما از آن سو برای کارخانه‌های لبنی هیچ تکلیفی وجود ندارد و بدون شک تکلیف آن‌ها نیز معلوم است: «افزایش قیمت»!
?روی‌گردان شدن زنجانی‌ها از شیر
?تقربیاً جای‌جای فروشگاه‌های زنجان مملو از مشتریانی است که به دنبال مایحتاج خود هستند اما ظاهراً استقبال از بخش لبنیات به خصوص شیر چندان رضایت‌بخش نیست. وقتی این موضوع را با نایب‌رئیس انجمن حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان استان زنجان مطرح می‌کنیم، این‌گونه اظهار می‌کند که خرید شیر و لبنیات در استان به شدت کاهش یافته است و این یعنی، باید نظارت بر عرضه قیمت شیر مورد توجه باشد.
?این اظهارنظرها زمانی به یک فاجعه ختم می‌شود که بدانیم با کاهش مصرف شیر و سایر لبنیات، سلامت جامعه نیز به خطر خواهد افتاد و این موضوع به هیچ وجه نمی‌تواند در شرایط کرونایی که نیازمند تقویت قوای جسمانی آحاد جامعه است، خبر خوشایندی باشد و بی‌تردید نمی‌توان مقصر این زنجیره معیوب را که به مصرف‌کننده ختم شده است، فقط معطوف به دامدار و یا تولیدکننده صنایع لبنی دانست.
?امروز هیچ تناسبی بین قیمت نهاده‌های دامی که در اختیار دامداران قرار می‌گیرد، با هزینه تولید در کارخانه‌های لبنی و در نهایت قیمت تمام شده محصول که به دست مصرف‌کننده می‌رسد، وجود ندارد اما آنچه که مسلم است، این است که زنجانی‌ها امروز به خاطر خرید شیر و سایر لبنیات با قیمتی که افزایش قابل توجهی داشته است، جزو اصلی‌ترین متضرران به شمار می‌آیند و از شیر روی‌گردان شده‌اند.
?سرکوب قیمت‌ها یا بالا بردن قدرت خرید مردم
?وقتی پای صحبت دامداران می‌نشینیم، دو خواسته دارند. تامین نهاده‌های دامی یارانه‌ای با هدف متناسب کردن هزینه‌های تولید و قیمت عرضه و یا افزایش قیمت شیر خام. در آن سوی میدان نیز کارخانه‌های تولید لبنیات اگر بخواهند شیر خام را با قیمتی بالاتر از آنچه که تا به امروز خریداری می‌کردند، تهیه کنند، بدون شک چاره‌ای جز افزایش قیمت محصول نهایی نخواهد داشت.
?آنچه که بخش خصوصی در این زمینه ادعا می‌کند، این است که اتخاذ سیاست‌های غلط در حوزه لبنیات باعث افزایش قیمت در این زمینه شده است. فراموش نکنیم که قوانین حمایتی خوبی در کشور برای بخش کشاورزی و دامداری وضع شده اما ظاهراً توجه زیادی به این قوانین حمایتی نشده است، این در حالی است که بی‌توجهی در این حوزه می‌تواند سلامت افراد را تهدید کند.
?برخی از کارشناسان اقتصادی معتقدند که علاج کار نه در سرکوب قیمت‌ها و نه در ایجاد رقابت در این عرصه است، بلکه باید گام بلندی در راستای تقویت قدرت خرید مردم برداشت. حال که قدرت خرید مردم افزایش نیافته، به نظر می‌رسد این روزها خوردن لبنیات دل شیر می‌خواهد؛ چرا که قیمت شیر چنان سر رفته است که چه بخواهیم و چه نخواهیم بازار لبنیات تا مدتی شیر تو شیر خواهد بود.
