افزایش هزینه‌های درمانی دولت در پی کاهش مصرف لبنیات
سرانه مصرف لبنیات در ایران طی یک دهه گذشته افت شدیدی داشته و از ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم برای هر فرد در سال در میانه دهه ۸۰، با هدفمندی یارانه‌ها به ۹۰ کیلوگرم کاهش یافته و در حال حاضر به حدود ۷۰ کیلوگرم رسیده است؛ این در حالی است که متوسط سرانه مصرف لبنیات در دنیا ۱۶۰ کیلوگرم است.
کاهش مصرف لبنیات در ایران به دلیل کاهش قدرت خرید مردم و عدم تناسب درآمد خانوارها با هزینه‌های مصرفی آنها است که موجب شده تا طی دو سال گذشته سرانه مصرف انواع محصولات لبنی در میان خانوارهای ایرانی بیش از پیش کاهش یابد. در چنین شرایطی رئیس‌جمهوری اوایل سال‌جاری خطاب به وزیر جهاد کشاورزی و وزیر صمت که کالاهای مصرفی و اساسی تحت مدیریت آنها است، تاکید کرده بود که قیمت کالاهای مصرفی بیش از این افزایش نیابد. این حال اما همه می‌دانند که بازار دستور پذیر نیست و با افزایش هزینه‌های تولید، تولیدکنندگان راهی جز افزایش قیمت ندارند.
افزایش ۸۸ درصدی بهای شیرخام در ۲ سال اخیر
در خصوص دلایل افزایش قیمت لبنیات چند عامل مطرح است. بنا به گفته فعالان صنعت لبنیات ایران، در پی بالا رفتن هزینه‌های تمام‌شده تولید شیرخام برای گاوداران، هزینه تولید محصولات لبنی هم رشد داشته است. از طرفی به دلیل اینکه ۶۵ درصد از هزینه تمام‌شده محصولات لبنی مربوط به قیمت شیر خام است، بدیهی است که اگر شیر خام گران شود، قطعا قیمت لبنیات نیز گران خواهد شد. در همین راستا طی روزهای اخیر سخنگوی انجمن صنایع لبنی از افزایش ۸۸درصدی قیمت شیر خام از سال ۹۸ تا آذر ۹۹ خبر داده و عنوان داشته است که روند افزایش قیمت شیرخام از آذرماه هرگز متوقف نشده و هیچ‌گاه از قیمت‌های مصوب تبعیت نکرده است. وی با اشاره به اینکه ۶۵درصد ضریب هزینه تولید محصولات لبنی وابسته به شیر خام است، گفته است: با افزایش قیمت شیر خام که متاسفانه تابع هیچ نظارتی نیست، نرخ محصولات لبنی دستخوش تغییر و تحولاتی می‌شود. طبق اعلام سید محمدرضا بنی طبا، اگر افزایش قیمت شیر خام مهار نشود، در ادامه نرخ محصولات لبنی بالا خواهد رفت.
صنعت شیر در آستانه نابودی
در این میان رئیس انجمن صنفی گاوداران نیز در خصوص دلایل افزایش قیمت لبنیات در کشور می‌گوید: هزینه‌های تولید محصولات لبنی بالا رفته است. همچنین حقوق و دستمزد نیز از ابتدای سال‌جاری ۴۰درصد افزایش یافته و همه این موارد، قیمت تمام شده شیر را برای تولیدکننده بالابرده است. در چنین وضعیتی اگر قیمت شیر خام اصلاح نشود، صنعت شیر کشور راکد خواهد شد.
به گفته احمد مقدسی، اگر دولت خواسته انجمن گاوداران را برای افزایش قیمت شیرخام عملی نکند، به‌طور قطع تولید با مشکل مواجه خواهد شد، چراکه برای تامین تولید و اشتغال، قیمت‌گذاری محصول نیز باید اقتصادی باشد.
وی با بیان اینکه مسوولیت افزایش سرانه مصرف لبنیات در جهان، بر عهده دولت‌ها است و دولت برای این منظور مشوق‌هایی مانند شیر مدارس و سبد خانوار را در نظر می‌گیرد، تاکید کرد: بنابراین قرار نیست برای حفظ سلامت جامعه، تولیدکننده هزینه کند و این دولت است که باید در این راستا گام بردارد.
آزادسازی تولید شیر خشک و کاهش مصرف سرانه
در این میان بررسی‌ها نشان می‌دهد؛ برخی تصمیمات وزارت جهاد کشاورزی مانند آزادسازی تولید شیر خشک منجر به بروز چنین مشکلات و مسائلی در حوزه تولید لبنیات در کشور شده است، چراکه سالانه حدود هشت تا ۱۰میلیون تن شیرخام در کشور تولید می‌شود که ۶میلیون آن به بخش صنعت وارد می‌شود و این میزان با توجه به جمعیت کشور، امکان افزایش سرانه مصرف ندارد. به بیان بهتر برای افزایش سرانه مصرف، باید سرانه تولید نیز افزایش یابد. در همین راستا مدیرعامل اتحادیه تعاونیهای لبنی ضمن تایید این موضوع می‌گوید: سیاستگذاری دولت و عدم‌حمایت از تولید منجر به کاهش سرانه مصرف لبنیات شد، به‌طور مثال بخشی از اختیارات را به وزارت جهاد کشاورزی دادند که معاون صنایع وزارت جهاد درخواست آزادسازی تولید شیر خشک را داده که این امر منجر به کاهش سرانه مصرف شیرخام شده است. علی احسان ظفری با انتقاد از فاصله چشمگیر متوسط سرانه مصرف لبنیات در کشور در مقایسه با دنیا افزود: سرانه مصرف لبنیات در سال ۸۹ حدود ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم بود.
