در نشست ۲ روزه پویش کیفیت محصولات غذایی با عنوان “علم و شبه علم در محصولات غذایی” مطرح شد

کارشناسان و استادان علم تغذیه ایران در ساری مرکز مازندران گردهم آمدند تا درباره آنچه مربوط به حوزه علم و شبه علم در صنعت تغذیه است، با یکدیگر به تبادل اطلاعات بپردازند و گفت و گو کنند. امروز صنعت علم از تولیدکنندگان، پزشکان تغذیه و صنعت غذا در دنیا و در ایران با مباحثی مانند آنچه شبیه علم است دست و پنجه نرم می‌کند. شبهاتی مانند چرا شیر مصرف کنیم، حذف روغن از تغذیه روزانه، سوالاتی درباره کیفیت شیرهای تولیدی، ترویج مصرف لبنیات محلی و نیز نبود اطمینان به روغن‌های تولید شده در صنعت غذایی باعث شد تا نشست ۲ روزه پویش کیفیت محصولات غذایی با عنوان “علم و شبه علم در محصولات غذایی” با حضور بیش از ۶۰ کارشناس طب سنتی، طب ایرانی، طب مدرن، نخبگان صنایع غذایی، نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد و حوزه‌های تحقیقاتی صنعت غذایی کشور به مدت ۲ روز در ساری برگزار شود. محورهای این همایش شامل، بررسی از منظر جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، پذیرش و انتشار شبه علم و شایعه‌ در جامعه، نگاه طب کهن و نوین به غذا و تغذیه و نگرانی‌های جامعه در مورد اصالت، ایمنی و ارزش تغذیه‌ای “محصولات لبنی و روغن‌ها در نظر گرفته شده بود که به مدت ۲ روز در نوبت صبح و عصر به چالش و بحث و گفت وگو سپری شد. در این نشست همچنین فعالان حوزه خام‌خواری و گیاه‌خواری نیز به نمایندگی از این حوزه حضور داشتند و شبهات و شیوه‌های زندگی خود را بیان کردند. ضرورت رجوع به علم و منابع معتبر علمی در بحث تغذیه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران و فارغ‌التحصیل طب ایرانی در این نشست با بیان اینکه طب ایرانی به غذا ۲ نگاه دارد که یکی به عنوان دارو و دیگری به عنوان تغذیه و ضرورت وجود مواد در بدن است، محمد یوسف‌پور با اشاره به برخی شبهات درباره چرایی مصرف شیر توسط انسان مدرن اظهار کرد: در طب ایرانی از انواع شیرهای حیوانات نامبرده می‌شود اما متناسب‌ترین شیر، شیر گاو است اما اینکه این شیر پاستوریزه همان شیر است یا خیر و اینکه آیا همه افراد و اشخاص می‌توانند از آن استفاده کنند را باید به علم مراجعه کرد. محمد آزادبخت استاد دانشگاه علوم پزشکی مازندران و رئیس بنیاد نخبگان مازندران نیز با بیان اینکه از این پویش استقبال می‌کنیم و همگان را نیز به آن دعوت می‌کنم، اظهار کرد: در طب سنتی ۹۵۰ مرجع و در طب ایرانی ۲۵۰ منبع به حوزه غذا و دارو اختصاص دارد که می‌تواند منبع و محل رجوع باشند و نباید اظهارنظرهای بدون منبع در حوزه تغذیه و غذا را وارد زندگی انسان‌ها کرد. فناوری در صنعت تغذیه ارزشمند است شهیدی استاد دانشگاه و متخصص علوم غذایی نیز معتقد است فرآوری به معنای بد کردن نیست، تکنولوژی ارزشمند است و باید به آن به دید احترام نگریست. به گفته وی بیشتر نگرش‌های مختلف در حوزه غذا، اقتصادی است و موجب می‌شود افراد جامعه خود را از یک فرآورده غذایی محروم کنند و بر این اساس نمی‌توان نتیجه‌گیری‌های فردی را به کل جامعه تعمیم داد و تکنولوژی را ناصحیح دانست. مهرنوش راسخیان فعال حوزه کودک نیز معتقد است شیر غذای کامل و در دسترس همگان است و از این و نباید به جای کودکان تصمیم گرفت و آن‌ها را از کاملترین غذا محروم کرد. امروز در مناطق محروم مساله تغذیه با شیر یک مساله حیاتی است و چون غذای کاملی جز شیر در دسترس نیست نباید آن را از سبد خانواده‌ها حذف کرد. زهرا عبدالهی متخصص تغذیه و مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت نیز که به عنوان مهمان در این نشست حضور داشت، اظهار کرد: یک تغذیه سالم دارای تنوع و تعادل است. شیر یک منبع قابل دسترس و سرشار از کلسیم است. در دوره جنینی و پنج سال نخست زندگی و نیز سن بلوغ حداکثر رشد قدی را موجب می‌شود. امروز کاهش تراکم استخوان در کشور به زیر ۳۰ سال رسیده است و علت آن نیز کاهش مصرف لبنیات در کشور است. برخی موانع نیز بر سر راه مصرف شیر وجود دارد. در برخی اوقات شایعات به این صنعت صدمه زده است. در علم نوین شیر و لبنیات بهترین نوع تغذیه است. تجربه شخصی یا شواهد علمی؟ کدام مهم است؟ معاون دارو و غذای دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز در سخنانی با بیان اینکه علوم پزشکی علمی پویاست و پایه برخی پروژه‌های تحقیقاتی نیز همین شبهات و نیازهای جدید است، گفت: توصیه می‌کنیم بر روی مساله‌ای نباید اصرار کرد بلکه آن را به تحقیقات و پژوهش‌ها سپرد و از نتایج تحقیقات نتیجه‌گیری کرد. ابراهیم صالحی‌فر، اظهار داشت: نگاه متعصبانه مناسب نیست و علم مدرن اجازه تحقیقات را می‌دهد چه بسا شواهدی در علم سنتی و طب سنتی وجود دارد که با مطالعات جدید شواهد نوینی به دست می‌دهد که می‌توان از آن بهره گرفت اما تا زمانی که تبدیل به علم نشده و در مجله‌ای معتبر مورد استناد واقع نشود نباید ترویج شود. مطهره حسنی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان نیز با بیان اینکه در مسائل علمی نباید با قطعیت صحبت کنیم بلکه بیشتر علوم می‌توانند در کنار هم به عنوان مکمل مورد استفاده قرار گیرند، اظهار کرد: علم مدرن هم برخی واقعیت ها را نفی می‌کند اما به واسطه تحقیقات به نتایج استناد می‌کند. بدن به میزان متناسبی از قند و غلات نیاز دارد و نباید از تغذیه روزانه حذف شوند همچنین تاکنون هیچ جایگزینی برای شیر توصیه نشده است. ضربه تجاری شدن به علم پزشکی نعمت‌الله فاضلی استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و انسان‌شناس شاید کامل‌ترین سخنرانی را در این حوزه داشت. وی معتقد است چیرگی آتش بر زندگی بشر، بر مغز انسان‌ها تاثیر گذاشته است و موجب تکامل شده و از این رو مسائلی مانند خام‌خواری و گیاه‌خواری، اصل تعادل و تنوع تغذیه بشر را زیر سوال می‌برد. وی افزود: باید بپذیریم که با خام خواری مغز و هوش بشر به این اندازه نبود از این رو فرهنگ ها و عادات غذایی کمک می کند ریشه و علل غذایی را بشناسیم و از آن برای تکامل بشر استفاده کنیم. وی با بیان اینکه باید بر روی عادات غذایی یک سرزمین کار کنیم، افزود: تغذیه سنتی می‌تواند کمک کند که علم تغذیه در خدمت تکامل بشریت باشد اما برخی رفتارها در علم پزشکی مانند تجاری شدن این علم دنیا را نابود کرده است. فاضلی با اشاره به اینکه مبنای داوری در تغذیه جامعه نباید تجربه های شخصی باشد زیرا بر پایه روش شناسی استوار نیستند و نباید به فرهنگ گذشته ارجاع داده شود، گفت: تغذیه متاثر از تاریخ و فرهنگ یک جامعه است ولی نمی توانید آن را به علم هزاران سال پیش ارجاع دهید. تغذیه فقط از ماده تاثیر نمی پذیرد، شیوه‌ها گفتمان‌ها و بیان این شیوه‌ها برای دیگران در تغذیه مردم تاثیر می‌گذارد. وی با بیان اینکه امروز در برخی مواقع تغذیه با اعتقادات مردم درگیر شده است از این رو حکمرانی تغذیه مساله ای پیچیده تر از ذائقه غذایی است، گفت: امروز باید به دنبال کاهش شبه علم ها در بحث تغذیه و داوری ها در حوزه غذای انسان ها باشیم. شبه علم تریبون رسانه‌ای دارد علی چاپرک عضو هیات علمی پژوهشگاه نیرو اما با انتقاد از اینکه شبه علم امروز در رسانه ملی تریبون دارد، بیان کرد: امروز مساله شبه علم به شدت اغواگر و مغالطه‌گر است. سوگیری عجیب و غریب به دلیل منافع فردی و صنفی در قالب علم به فروش می‌رسد و متاسفانه حاکمیت هم دست او را باز گذاشته است. وی با اشاره به اینکه جریان‌های پیشاعلمی و شبه علمی در صداوسیما و رسانه ملی به وفور جولان می‌دهند، عنوان کرد: گرایشات برخی اظهارنظرها غیرعلمی است و برای جامعه ضرر دارد اما این ضرر تشخیص داده نمی‌شود.