گزارش «خبرشمال» از پاسکاری مساله سلامت نهاده‌های دامی میان جهاد کشاورزی و دامپزشکی مازندران؛ ضـرر روی ضـرر!
پس از بازداشت یکی از بزرگ‌ترین واردکننده‌های نهاده‌های دامی در مازندران با برآورد تخلف ۱۳۰ میلیارد ریالی و دستگیری مدیرعامل بزرگ‌ترین شرکت تولید خوراک دام و طیور شمال کشور به اتهام اخلال در بازار نهادهها و اقدامات مجرمانه دیگر توسط پاسداران گمنام امام زمان (عج) در اطلاعات سپاه مازندران در ادامه برخورد با اخلالگران بازار نهاده‌های استان مازندران و کشور و سپس، بازداشت دو معاون ارشد جهاد کشاورزی مازندران به اتهام ارتشا و اخلال در بازار نهاده‌های استان توسط سازمان اطلاعات سپاه مازندران، موضوع صحت و سلامت نهاده‌های دامی نیز به میان آمده است.
به گزارش فاخته به نقل از خبر شمال، موضوعی که اهمیت آن اگر از اخلال در بازار نهادهها و مسائل اقتصادی گرداگرد آن بیشتر نباشد کمتر از آن هم نیست.
تغذیه همانقدر که بر روی رشد و سلامت انسان‌ها تاثیرگذار است، یقینا بر روی سایر جانداران نیز موثر است و اگر سلامت تغذیه به هر دلیلی دچار مشکل شود، بی‌شک سلامت آن جاندار نیز به خطر می‌افتد، چه رسد به اینکه آن حیوان یکی از منابع تغذیه انسان نیز باشد که در آن صورت، سلامت انسان نیز در گرو سلامت تغذیه آن خواهد بود.
*تردید در سلامت نهادهها
حالا آنطور که یکی از پرورش‌دهندگان مرغ روز در مازندران می‌گوید گویا بازار نهاده‌های دامی به غیر از آشفتگی اقتصادی، دچار پریشانی سلامتی نیز هست و متاسفانه نوع ذرت و سویای موجود در بازار اغلب به لحاظ ارزش غذایی و میزان سَمّیَت دچار مشکلات عدیده‌ای است.
این مرغدار که سال‌هاست به کار پرورش مرغ ماشینی مشغول است، در این باره به «خبرشمال» گفت: فردی به نام مدلل که سال‌ها بازار واردات نهاده‌های دامی به صورت انحصاری در دست او بود، گویا در پی دستگیری اخلالگران بازار نهاده‌های کشور در دام قانون می‌افتد که اگر صحت داشته باشد، خیلی هم خوب است، اما آنچه که مایه گلایه است، این است که متاسفانه بار ذرت و سویای این فرد که ماه‌ها در انبارها خوابیده بود، اکنون با هزاران مشکل غذایی وارد بازار شده و نگرانی‌هایی را در میان پرورش‌دهندگان مرغ روز به وجود آورده است.
*خاموش کردن آتش وسوسهسود بیشتر با راه‌اندازی سیستم بازارگاه
این فرد که نخواست نامش فاش شود، ادامه داد: قبل از سیستم بازارگاه، اوضاع از این قرار بود که هر فرد تولیدکننده بر اساس افرادی که در بازار نهادهها می‌شناخت، نهاده‌های خود را از همان فرد خریداری می‌کرد و حالا شاید در این میان، برخی افراد به دلیل تفاوت نرخ بسیار زیاد میان ارز نیمایی و بازار آزاد، وسوسه می‌شدند تا باری را که با نرخ نیمایی وارد کشور شده را با نرخ بازار آزاد به تولیدکننده بفروشند و به این ترتیب سودهای هنگفتی را به جیب می‌زدند، اما با راه‌اندازی سامانه بازارگاه، دست‌کم جلوی این اقدامات خلاف قانون هم تا حد زیادی گرفته شد.
این فرد افزود: البته این شکل از تهیه نهاده نیز دردسرهای خود را دارد و باید چندین بار از درگاه‌های مختلف اینترنتی، اطلاعات ثبت شود تا در نهایت بر اساس میزان سهمیه بتوان نهاده را دریافت کرد.
جدیدترین خبرهای حوزه دامپزشکی و صنایع دام و طیور را در کانال تلگرامی فاخته دنبال کنید. (کلیک کنید)
*تاخیر دو ساله در تحویل سهمیه و بروز مشکلات متعدد
این مرغدار باسابقه ادامه داد: نهادهها از بنادر مختلفی از جنوب و شمال کشور وارد می‌شوند و معمولا یک سال طول می‌کشد تا به ایران برسند و یک سال هم زمان میبرد تا ترخیص شود و این تازه در بهترین حالت است و خب مسلم است که با این تاخیر دوساله تا بخواهد نهاده به دست تولیدکننده برسد، یک نهاده تاریخ گذشته‌ای خواهد بود که نه تنها هیچگونه ارزش غذایی ندارد، بلکه می‌تواند حاوی میزان زیادی قارچ و کپک و… نیز باشد!
*نهاده‌های بی‌کیفیت
وی اضافه کرد: برای مثال سویایی که به مرغ داده می‌شود باید حداقل دارای ۴۲ درصد پروتئین باشد اما یکی از نمونه سویاهایی که خودم اخیرا برای تست به آزمایشگاه بردم، مشخص شد که ۴۰ درصد پروتئین دارد و این در حالی است که برخی از همکاران من، سویایی با ۳۰ و ۳۲ درصد پروتئین، یعنی ۱۰ درصد پایین‌تر از حداقل استاندارد را نیز به مرغ‌هایشان داده‌اند!
این فرد افزود: هرچند که میزانی از سمیت نیز در همه نهادهها وجود دارد اما همین میزان سم موجود نیز دارای استانداردی است که نباید از آن میزان بیشتر شود اما متاسفانه اغلب باری که اخیرا در بازار نهاده‌های کشور تزریق شده است، دارای چنین مشکلاتی است.
این مرغدار با بیان اینکه خوشبختانه توانستم یک محموله بار نهاده مشکل‌دار را برگشت دهم، گفت: البته همیشه هم این اتفاق نمی‌افتد و به این راحتی نمی‌توان یک بار را برگشت داد و معلوم هم نیست بار جدیدی که می‌آید سلامتش بیشتر از بار قبلی باشد یا خیر و به نوعی ریسک است.
*تولیدات ایران جوابگوی میزان تقاضا نیست
این فرد با اشاره به کمبود میزان تولید نهاده در ایران و پایین بودن میزان کیفیت و ارزش غذایی آن نسبت به کشورهایی همچون آرژانتین و برزیل و روسیه که حرف اول را در این حوزه می‌زنند، اضافه کرد: میزان نهاده تولیدی در ایران به هیچ وجه پاسخگوی نیاز بازار تولید دام و طیور نیست و به همین خاطر نیز کشور مجبور به واردات نهادهها از خارج از کشور است.
وی با بیان اینکه متاسفانه این بارها عمدتا به دلیل شرایط بد نگهداری در انبارها آن هم به مدت چندین ماه، اغلب دچار کپک‌زدگی و قارچ می‌شوند ادامه داد: متاسفانه آنطور که متخصص یکی از آزمایشگاه‌ها بیان کرد، اصلا قارچی بودن و کپک‌زدگی نهادهها با توجه به شرایط نگهداری در انبارهای رطوبت‌دار و … آن هم به مدت چندماه به امر روتینی تبدیل شده و کاری هم نمی‌شود کرد!
*ضرر روی ضرر!
این پرورش‌دهنده مرغ روز اضافه کرد: متاسفانه به دلیل عدم وجود ارزش غذایی سویاهایی که اخیرا به مرغ‌ها دادم، خیلی از برنامه زمان‌بندی وزن‌گیری مرغ‌ها عقب هستم و حتی برخی از آنها دچار مشکلات روده‌ای شدند که مجبور به خرید دارو برای آنها شدم و این یعنی ضرر روی ضرر!
*به ما ارتباط ندارد
بعد از شنیدن گلایه‌های این مرغدار، به سراغ مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام وابسته به جهاد کشاورزی استان، رفتیم.
سید محمد جعفری کلاریجانی در این خصوص به «خبرشمال» گفت: ما یک شرکت دولتی هستیم که تنها ذخایر استراتژیک نهادهها برعهده ماست و فقط زمانی که بازار با کمبود نهاده مواجه شود، ما آن را به بازار تزریق می‌کنیم و مسوولیت امر واردات و نظارت بر سلامت نهاده و … بر عهده ما نیست.
*از معاونت توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی بپرسید
پس از آن، معاون مدیر امور دام جهاد کشاورزی مازندران در این باره به خبرنگار ما گفت: هرگونه مشکلی که برای نهادهها بعد از توزیع از طریق بازارگاه پیش بیاید، مسوولیت رسیدگی به آن با معاونت توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی است، اما در مجموع کیفیت پایین نهادهها امری طبیعی است و سال‌هاست این مشکلات وجود دارد و متعلق به امسال و یک یا چند محموله بار هم نیست، به خصوص آنکه نهادهها معمولا به سبب تاخیر در تخصیص ارز، ماه‌ها در شرایط اقلیمی و انبارگردانی نامناسب بنادر جنوبی نگهداری می‌شوند.
*مدلل دستگیر نشده است
قربان‌نژاد، مدیر توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی مازندران در این ارتباط، ضمن رد خبر دستگیری مدلّل یکی از واردکنندگان به عنوان یکی از عمده واردکنندگان این بخش به «خبرشمال» گفت: تا یکی دو سال قبل، حدود ۹۰ درصد واردات نهادهها با آقای مدلّل بود اما اخیرا با توجه به تقسیم کاری که صورت گرفت، حدود نیمی از نهاده‌های کشور از طریق شرکت پشتیبانی امور دام و سایر شرکت‌ها وارد کشور می‌شود.
*مسوولیت تخصیص ارز اکنون با وزارت جهاد کشاورزی است
قربان نژاد در رابطه با سیستم بازارگاه نیز افزود: تا قبل از آنکه این سیستم به طور جدی وارد مدار معاملات این بخش شود، نهادهها پس از ورود به کشور، باید منتظر تخصیص ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی که به ارز نیمایی معروف است می‌ماندند تا بتوانند در بازار تزریق شوند اما بعد از آغاز به کار این سیستم، از تاریخ ۲۳ آبان‌ماه امسال، مسوولیت تخصیص ارز به وزارت جهاد کشاورزی محول شد.
معاون توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی استان مازندران، تاکید کرد: البته تمامی کارها در تهران انجام می‌شود و ما در استان فقط براساس سهمیه عمل می‌کنیم.
*وظایف توسعه بازرگانی جهاد کشاورزی در قبال نهادهها
قربان نژاد گفت: بعد از راه‌اندازی سیستم بازارگاه، افراد باید سه کدپستی یکسان را در سامانه سَماسَت (سامانه ثبت اطلاعات واحدهای تولیدی مرغ مادر گوشتی و جوجه کشی کشور)، نشانی محل تخلیه و همچنین در سیستم بازارگاه به ثبت برسانند و چنانچه یکی ز این کدپستی‌ها دارای مغایرت باشد، اجازه تحویل بار داده نمی‌شود.
وی افزود: ما در اینجا دو وظیفه داریم، اول آنکه چنانچه بار دیرکرد داشته باشد و در زمان معهود به محل تخلیه بار نرسد به کارخانه یا شرکت موردنظر ۷۲ ساعت فرصت می‌دهیم که بار را تحویل دهد یا دلیل دیرکرد خود را با سند و مدرک به ما ارائه دهد و دومین وظیفه ما نیز این است که بارهای حمل شده به شهرستان‌ها را پیگیری می‌کنیم که با همان قیمت و میزان موردنظر تحویل تولیدکنندگان داده شود.
قربان نژاد خاطرنشان کرد: کلیه بارهایی که وارد کشور می‌شود ابتدا توسط دامپزشکی نمونه‌گیری و آزمایش می‌شوند و چنانچه دچار مشکلاتی باشند جلوی آنها گرفته می‌شود و عمده بلاهایی که بر سر نهادهها می‌آید، بعد از خروج از انبارها و عمدتا به دلیل شرایط نامناسب نگهداری در انبارهاست، اما با این حال، ما به همه اتحادیه‌ها و تولیدکنندگان گفتیم که قبل از آنکه بار کامیون نهادهها در محل، تخلیه شود، شما می‌توانید با یک تماس با دامپزشکی، از آنها بخواهید بیایند و از بار نمونه‌گیری کنند و بعد از آنکه از سلامت نهاده اطمینان حاصل شد، از نهاده استفاده کنید اما معمولا فرد از بار نهاده استفاده می‌کند و بعد که به مشکل برخورد کرد، برای طرح شکایت نزد ما می‌آید که آن زمان اثبات ادعای او بسیار سخت می‌شود.
*آلوده بودن نهاده‌های تحویلی نزدیک به صفر است
پس از جهاد کشاورزی، نوبت به دامپزشکی رسید.
یکی از کارشناسان دامپزشکی استان در این باره با قاطعیت به ما گفت: اساسا امکان وجود آلودگی در نهادهها پس از نمونه‌گیری توسط دامپزشکی صفر است؛ چون اگر باری دچار آلودگی باشد اصلا به بازار راه پیدا نمی‌کند و بلافاصله دستور به معدوم‌سازی آن صادر می‌شود؛ اما با این حال چنانچه تولیدکننده‌ای به هر دلیلی با مشکلی در این خصوص مواجه شده باشد، می‌تواند نمونه نهاده را به آزمایشگاه ببرد و در صورت تایید آلودگی یا هر مشکل دیگری می‌تواند با همان سند و مدرک، علیه شرکت یا کارخانه موردنظر شکایت کند.
*اغلب تولیدکنندگان فقط پول دارند اما تحصیلات مرتبط ندارند
این کارشناس که نام آن نزد روزنامه محفوظ است، افزود: متاسفانه بسیاری از افرادی که به کار پرورش مرغ روی می‌آورند کمتر دارای تحصیلات دانشگاهی مرتبط هستند و اغلب از میان کسانی هستند که یک پول هنگفت و زمین وسیع در اختیار داشتند و به سرعت وارد عرصه تولید شدند و به همین خاطر برخی از آنها دقت نظر لازم را در این باره ندارند و مثلا گاه مشاهده شده است که فرد تولیدکننده بار نهاده را از مکان‌ها و افراد غیرمعتبر که پروانه دامپزشکی ندارند تهیه می‌کند و یا بعضا خودش در دادن غذا و تزریق واکسن مرغ‌ها، کاهلی کرده و آن را به اعضای خانواده یا یک کارگر ساده می‌سپارد که همین امر گاه خسارات جبران ناپذیری را به بار می‌آورد.
*انبارها تحت کلید دامپزشکی هستند
این کارشناس آزمایشگاه دامپزشکی تصریح کرد: تمامی انبارها تحت کلید دامپزشکی هستند و دارای پروانه دامپزشکی و مسوول فنی و بهداشتی هستند و بار تنها با نظارت دامپزشکی به این انبارها وارد یا از آنها خارج می‌شود و اصول نگهداری تا آنجایی رعایت می‌شود که حتی پرندگانی مانند گنجشک و حیوانات موذی مثل موش هم نمی‌توانند وارد انبار شوند و حالا شاید در برخی مواقع، بخشی از بار سالم یک انباری مثلا به دلیل شکستگی در یک ناحیه سقف و نفوذ باران و رطوبت، خراب شود که در میان چندین و چند انبار، موارد معدود این چنینی قابل پیش بینی است.
*اگر در انبارها نهادهها خراب شد مسوولیت آن با جهاد کشاورزی است
رضوانی مدیرکل دامپزشکی استان مازندران نیز در این باره به «خبرشمال» گفت: در استان مازندران چیزی در حدود ۲ هزار و ۵۰۰ مرغداری وجود دارد و اگر آنقدرها که گفته می‌شود این نهادهها دچار مشکل باشند پس چگونه مازندران در رتبه‌های برتر کشور در تولید مرغ و جوجه است و چگونه در عرض ۴۰ روز، میلیون‌ها قطعه مرغ با وزن دو و نیم تا سه کیلو وارد بازار می‌شود؟
رضوانی درخصوص چرخه واردات تا رسیدن به دست تولید کننده نیز توضیح داد: ابتدا واردکنندگان با مجوزی که از سازمان دامپزشکی می‌گیرند، برای واردات اقدام می‌کنند و سپس بار با کشتی وارد یکی از بنادر کشور می‌شود؛ بعد از آن کارشناسان دامپزشکی با همکاری کارشناسان استاندارد در محل تخلیه کشتی حاضر شده و از بار نمونه‌برداری می‌کنند و در این نمونه برداری، سلامت نهاده از لحاظ میکروبی، وجود هرگونه فلزات سنگین، آلودگی و مسمومیت سنجش می‌شود و اگر نمونه‌ها براساس نتایج آزمایشگاهی استانداردهای لازم را کسب کرد که اجازه ترخیص داده می‌شود اما در غیر این صورت، اصلا اجازه تخلیه بار به کشتی داده نمی‌شود چه رسد به تزریق در بازار؛ حالا اگر انباری به طور مثال، سقف آن خراب بود و باران و رطوبت سلامت نهادهها را تهدید کرد، پاسخگو جهاد کشاورزی است.
رضوانی اضافه کرد: در بسیاری از موارد، بار وارد شده از ابتدا دچار مشکل نیست بلکه به دلیل نحوه نگهداری از نهادهها در انبارها و عدم هوادهی و رعایت مسائل بهداشتی به ویژه باتوجه به اقلیم رطوبتی مازندران، دچار مشکلاتی مثل کپک و قارچ شوند که این مورد نیز قابل بررسی است و تولید کننده در صورت برخورد با هرگونه مشکلی از این قبیل می‌تواند، نمونه بار خود را به دامپزشکی بیاورد و بعد از اعلام نتایج آزمایشگاهی در صورت صحت وجود آلودگی از انباردار یا شرکت مربوطه طرح شکایت کند.
*پاسکاری بی‌پایان!
با همه این تفاسیر و پس از اذعان به طبیعی بودن مشکل سلامت نهادهها از سوی همه مسوولان امر و پاسکاری مساله میان جهاد کشاورزی و دامپزشکی و در حالی که جهاد کشاورزی، خود را از هرگونه مسوولیت از بابت سلامت نهادهها مبرا اعلام می‌کند و در دیگر سو، دامپزشکی، مسوولیت خرابی بار بعد از نگهداری در انبارها را به گردن جهاد کشاورزی می‌اندازد و هنوز یک مساله بر ما روشن نشده است که چگونه کارشناس آزمایشگاه دامپزشکی، انبارها را تحت کلید و نظارت شدید دامپزشکی دانسته و دارای مجوز دامپزشکی و مسوول فنی و بهداشتی می‌داند اما مدیرکل متبوع دامپزشکی استان، مسوولیت وجود هرگونه مشکل و آلودگی نهادهها به دلیل انبارداری نامناسب را متوجه جهاد کشاورزی می‌داند و حال آنکه اگر انبارها زیرپوشش و تحت نظارت دامپزشکی هستند، بی‌شک، هرگونه بی‌مسوولیتی در انبارداری و عدم رعایت مسائل فنی و بهداشتی، به انباردار مربوط می‌شود و اینجا دامپزشکی باید به عنوان متولی امر پاسخگو باشد نه جهاد کشاورزی!
مادام که این پاسکاری‌ها و عدم مسوولیت‌پذیری‌ها از جمله مسائل جاری امور کشور باشد، هیچگاه هیچ مشکلی برطرف نخواهد شد، حال می‌خواهد مشکل قطعی برق باشد یا تردید در سلامت نهاده‌های دامی و یا هر مساله و مشکل دیگر!
